కాళిదాస మహాకవి లోకజ్ఙత! (విశ్లేషణ శ్రీ చొప్పకట్ల సత్యనారాయణ గారు)

కాళిదాస మహాకవి లోకజ్ఙత! (విశ్లేషణ శ్రీ చొప్పకట్ల సత్యనారాయణ గారు)

నిన్న మనం కాళిదాస -------శాకుంతలమ్ -నాటకంలో --చతుర్ధాంకంమ్ ---లో శకుంతల నత్తవారింటికి పంపే ఘట్టం విన్నాం. మనో విశ్లేషణా సామర్ధ్యం గురించి చర్చించాం. ఈరోజు అదే అంకంలోని మరోరెండు శ్లోకాలను పరిశీలిస్తూ , ఆమహాకవి లోకజ్ఙతను తెలిసికుందాం.
శకుంతలను శ్వశుర గృహానికి పంపుతూ అల్లుడు దుష్యంతున కొక సందేశ మిస్తున్నాడు. వినండి ఆశ్లోకం.

శ్లో : అస్మాన్ సాధు విచింత్య సంయమ ధనాన్ , ఉచ్చైః కులంచాత్మనః /
త్వయ్యస్యాః కథమప్యబాంధవకృతం స్నేహప్రవృత్తించ తామ్ /
సామాన్య ప్రతిపత్తి పూర్వకమియం దారేషు దృశ్యా త్వయా /
భాగ్యాయత్త మతఃపరం నఖలు తద్వాచ్యం వధూబంధుభిః //

అల్లునికి మామగారు సందేశంపంపేటప్పుడు చాలాఒద్దికగా మాటలువాడాలి. అల్లుడు నొచ్చుకోని విధంగా ఉండాలి.. చెప్పవలసిన విషయంమాత్రం మానరాదు. పాపం కణ్వుడు ఆశ్రమంలోలేని సమయంలో దుష్యంతుడు శకుతలను గాంధర్వవివాహం చేసికున్నాడు. మూడురోజులలో తనఅంతః పురానికి తీసికొని వెళతానన్నవాడు. ఆడినమాట నిలబెట్టుకోలేదు. శకుంతల చూద్దామా గర్భవతి. మరి యీపరిస్థితిలో గత్యంతరంలేక కణ్వుడు శకుంతలను పంపవలసి వచ్చింది. సరే తప్పదుదుగదా బాధ్యత నిర్వహించాల్సిందే! అందుకే యీ సందేశం.

అస్మాన్ సాధు విచింత్య సంయమ ధనాన్- శాంతమే ధనముగాగల మాగురించి జాగ్రత్తగా ఆలోచించుకో! అని ఒకఅర్ధం. ఇది బెదిరింపు మాఅనుజ్ఙ లేకుండా మాఆశ్రమంలో ప్రవేశించి మాపిల్లను వంచించావు. మాఓరిమి వలన బ్రతికిపోయావు. మాటతప్పావో జాగ్రత్త! అనిహెచ్చరిక !

ఇక రెండవ అర్ధం: సామ్యంగా, వినయంగా రాజా! మాపిల్లని పంపుతూ వస్తువాహనాదులను పంపలేదని యలుగకు. మేము కేవలము తపోధనులము. లౌకికమైన కాంచనాది ధనములు మాకడ నెక్కడివి? అందుచేతనే కానుక లేమియు నీయజాలక పోయితిమి. అనిరెండవ యర్ధము.

ఉచ్చైఃకులంచాత్మనః- ఉన్నతమైన మీవంశమర్యాద నాలోచింపుము. అనియొకఅర్ధము. మీవంశీయులిట్టి తులువతనమును యెన్నడైన ప్రదర్శించినారా? మరి నీవేల యిట్లొనరించితివి? అని నిగ్గదీయుట దీనియాంతర్యము.

చేసిన తప్పు దిద్దుకొని వంశగౌరవమును కాపాడుకొనుమని మంచిని బోధించుట మరియొక యర్ధము.

"త్వయ్యస్యాః కథమప్యబాంధవకృతం స్నేహ ప్రవృత్తించ - బంధువులకెవరికీ తెలియకుండా నీకు లోబడిన యీమె ప్రేమ యెంతగొప్పదో ఆలోచించుకో! లోకంలో డబ్బుతో దేనినైనా కొనగలం కానీ ప్రేమను కొనలేము. అటువంటి యామెప్రేమను వృధా చేయకు,. అని యెుక అర్ధం;

ప్రేమకు మారురూపమైన మాపిల్లను అయినవారికెవరికీ తెలియకుండా మాయచేసి యనుభవించావు. ఇప్పుడీమెను కాదన్నావో స్త్రీ ప్రేమకు నీవు దూరమైపోతావు. జాగ్రత్త! అని మరో అర్ధం.
సామాన్య ప్రతిపత్తి పూర్వకమియం దారేషుదృశ్యాత్వయా- " రాజానాం బహువల్లభాః -రాజులకు చాలామంది భార్యలుంటారట! వారికన్నా భిన్నంగా మా అమ్మాయిని చూడమని( అంటే రాణినిచేయమని) నేను అడగటంలేదు. అందరివలెనే యేలుకో! ప్రత్యేకతలేమీ చూపకు ,అనిఒకఅర్ధం;
సా మా - ఆమె యెవరనుకున్నావు. సాక్షాత్తూ ఆలక్ష్మియే విష్ణుఅంశా సంభూతుడవగు నిన్ను వెదికికొనుచూ వచ్చింది. (నా విష్ణుః పృధివీపతిః- అనిగదా) కాదన్నావో బ్రష్ఠుడ వౌతావని హెచ్చరిక!

సామాన్య ప్రతిపత్తి పూర్వకమియం దారేషు దృశ్యా - అందరివలెనే సాధారణమైన మర్యాదను మాపిల్లపట్ల చూపిన చాలునని మరియొక యర్ధము.

భాగ్యాయత్త మతః పరమ్ - తరువాత దానియదృష్టం. ఎలాజరగాలో దానిజీవితం అలాజరుగగలదు.అని ఒకఅర్ధము. అదియదృష్టవంతురాలే ! మహారాణియే యగును లెమ్ము అని మరోఅర్ధం;

న ఖలు తద్వాచ్యమ్ వధూబంధుభిః- ఇకనాపై బంధువులు అల్లునకు జెప్పుట పాడిగాదు. అని ఒకవైపు. ఆడపిల్లవైపు వారు యింతకన్నా చెప్పరాదుగదా! యికనీభార్యను యెట్లేలు కొనదగునో నీకు చెప్పవలసిన పవిలేదులే యని మరొక వైపు సా భిప్రాయముగా కణ్వుని సందేశమును కాళిదాసు చిత్రించి తన లోకజ్ఙతను వెల్లడించినాడు.

స్వస్తి!